Inleiding

Hoe begon mijn interesse in Japan?

Ik ben al jaren gefascineerd door Japan. Toen ik 10 was kocht ik voor het eerst W.I.T.C.H., een tijdschrift met een stripverhaal erin wat ik zo mooi getekend vond, dat ik meer ging tekenen dan ooit tevoren. Een aantal volumes later stond er een stukje in over manga. Ik had er nog nooit van gehoord maar na het gelezen te hebben moest ik meteen denken aan een aantal series die ik had gezien zoals Pokémon, Digimon, Sailor Moon en Dragonball Z. Vervolgens begon ik manga's te kopen en meer anime te kijken.

Toen ik 14 was zag ik voor het eerst een Japanse videoclip. Het nummer 'Wagamama Koushinkyoukou' van de band 'An Cafe' is een erg snel, hyper en vooral verslavend punkrock nummer.  Ik ging steeds meer Japanse liedjes te luisteren, ook van vele andere bands. Het verbaasde me hoeveel verschillende stijlen en genres er zijn en hoe extreem de artiesten gekleed zijn.

Ondertussen begon ik op de havo aan mijn profielwerkstuk, die ik schreef voor het vak tekenen. Ik deed onderzoek naar manga, anime, wat voor rol het speelt binnen de Japanse cultuur, waarom het daar zo populair is en waarom het pas sinds kort hier populairder werd. Voor het eerst verdiepte ik me in de Japanse cultuur. Wat een belangrijk onderdeel van de manga-cultuur bleek te zijn, is cosplay. Mensen verkleden zich massaal als hun favoriete mangapersonage en na wat onderzoek kwam ik via via uit in de wereld van Japanse mode. 

Ik kocht een boek genaamd 'Gothic Lolita', een fotoboek vol streetpics van Japanners, gekleed in allerlei verschillende modestijlen. Alles is over de top en overgedecoreerd en leeftijd speelt geen rol. Iedereen draagt wat hij of zij wil! En al snel begon ik Japanse modetijdschriften te verzamelen.

Later raakte ik ook geïnteresseerd in Japanse tradities, gewoontes, kunst, vormgeving, geisha, klederdracht, eten, films, tv-series, gameshows, reclames, gadgets, de taal en nog veel meer. 

Afgelopen zomer ben ik voor het eerst naar Japan gegaan, naar Tokyo, Kyoto en Osaka. Het was er geweldig! Alleen al over alles wat ik heb gedaan, geleerd en wat ik er zo fantastisch aan vind zou ik al een boek kunnen schrijven. Maar wat ik nog het geweldigst vind, is dat twee uitersten, twee verschillende werelden lijkt het soms, zo goed samengaan. Ik heb het over het traditionele Japan en de hypermoderne popcultuur. Ik hou van beiden evenveel en wat me nog het meest fascineert, is het feit dat dit allemaal zo dicht tegen elkaar aan ligt. In Tokyo bijvoorbeeld kan je uit de trein stappen en je wordt omringd door duizenden mensen, lichten, gebouwen, met overal reclame en muziek, terwijl de gebouwen tegen je praten en je kleurenblind en doof wordt zodra je een winkel binnenloopt, wat ik juist erg leuk vind aan Tokyo. Maar als je de hoek omgaat, een smal straatje in of in het station net een andere uitgang had genomen, kom je bij een prachtig park, een grote tuin of een verborgen tempel, waar het zo stil en verlaten kan zijn, dat je je niet kan voorstellen dat dit allemaal zo dicht bij elkaar ligt.

Mijn afstudeerproject

Voor mijn tweede afstudeerproject ga ik een Japanse picknickset maken voor de Nationale Picknickweek. Deze week wordt elk jaar georganiseerd in Nederland, waarbij mensen worden aangemoedigd om lekker buiten te gaan picknicken. Op website staan recepten, een checklist voor de ideale picknick en er worden honderden fietsen verloot. Daarom ga ik de ‘ideale’ picknickset maken voor het hele gezin, aan de hand van die checklist, zodat mensen het kunnen bestellen op de website en ze in plaats van honderden fietsen, misschien wel duizenden picknicksets kunnen winnen. Het leek me daarom leuk als de Picknickweek elk jaar een ander thema zou hebben, elk jaar een andere picknickset en ander eten.

Daarom heb ik bedacht dat op deze manier elk jaar een ander land in de spotlight gezet zou kunnen worden, om Nederlanders een goed beeld te geven van het betreffende land en ze nieuw eten te laten proberen. Daarnaast wil ik met al mijn illustraties een beleving creëren en mensen als het ware op een reis meenemen. Ze moeten door mijn producten het gevoel krijgen dat ze even ergens anders zijn, weg uit de dagelijkse sleur.

Ik vind het belangrijk dat mijn visie van Japan erin naar voren komt. Ik begon te zoeken naar illustraties waarin zowel het traditionele als het moderne Japan te zien is, maar ik heb dit nog niet in één beeld gevonden. Wel worden traditionele beeldelementen op een moderne manier afgebeeld. Toen bedacht ik me dat Japan een grote invloed heeft gehad op Westerse kunst in de 19e eeuw en kwam terecht bij het begrip 'Japonisme'. Japonisme is een kunststroming die binnen het Impressionisme valt. Daarnaast wordt er ook de interesse in Japanse cultuur mee bedoeld. 

Onderzoeksvraag

Dat bracht me tot mijn onderzoeksvraag: Wat is de invloed van Japan op Westerse vormgeving? Ik wil weten welke vormgevers geïnspireerd zijn door Japan, wat het precies is wat hun inspireert en hoe ze dit uiteindelijk in hun eigen werk verwerken. Hiervoor zal ik eerst nog onderzoek doen naar Japanse kunst in het algemeen. Wat maakt Japanse kunst, vormgeving en Japan in het algemeen zo kenmerkend? Ik begin bij het Japonisme uit de 19e eeuw en onderzoek daarna de hedendaagse invloed van Japan. Daarnaast blijf ik verder zoeken naar vormgevers die traditioneel en modern Japan samenvoegen in hun werk. 

Wat verwacht ik?

Ik verwacht vooral veel illustraties te vinden van traditionele elementen, die op een moderne manier zijn afgebeeld en veel minder waarin traditioneel en modern in één beeld worden gebruikt. Daarnaast denk ik dat veel vormgevers gebruik zullen maken van clichés zoals geisha, tempels, Fuji, sushi, samurai en koi.

Ik wil aan het eind van dit onderzoek een goed beeld hebben van verschillende manieren waarop vormgevers Japan in hun werk hebben gebruikt. Iedereen zal Japan om andere redenen fascinerend vinden en een andere boodschap willen overbrengen, dit wil ik analyseren en erachter komen wat voor mij de beste manier is om mijn visie van Japan over te brengen op Nederlanders.